LGBT in Afrika

Acht gezichten kijken vanuit het doek zijlings de toeschouwer aan, maar verwacht hier geen verdrietige of in gedachten verzonken gelaten. De portretten door Gabrielle Le Roux op de tentoonstelling Proudly African and Transgender in het Amnestyhuis, Amsterdam zijn stuk voor stuk trots, origineel en vooral zichzelf.

Die trotse uitstraling ontstaat echter niet zonder slag of stoot. Veel Afrikaanse landen hebben een meedogenloos beleid wanneer het gaat om de rechten van de LGBT (Lesbian, Gay, Bisexual & Transgender) gemeenschap, want - zoals de teksten bij en soms op de portretten duidelijk maken – die worden nauwelijks tot niet onderkend. Toch vervallen de geportretteerden niet in een slachtofferrol, zelfs niet wanneer er wordt vermeld dat degene achter een portret al een tijdje wordt vermist. Zo kijkt Flavia uit Burundi met haar rechte rug en kleurige hangoorbellen de toeschouwer rustig en een beetje uitdagend aan, maar de begeleidende tekst zegt dat 'we have reason to worry about her' omdat ze, op de vlucht in Zuid-Afrika, ineens niet meer bereikbaar is. Ook is het geen verslagenheid maar unanieme trots die de boventoon voert in de portretten. Trots op de Afrikaanse cultuur, maar ook trots op zichzelf. In een continent dat op verschillende plekken wordt verscheurd door oorlogen hebben deze mensen een eenheid in zichzelf gevonden. En dat spreekt boekdelen uit de portretten. Zoals het citaat van Bongi uit Zuid-Afrika vraagt, geschreven op het portret zelf: 'I am comfortable in my own skin, start to recognise me.'

Wie nieuwsgierig is naar meer verhalen uit Afrika en de LGBT gemeenschap moet zeker eens de website None On Record  bezoeken. Op deze website worden verhalen (letterlijk) opgenomen van veelal Afrikaanse migranten, maar ook mensen die in Afrika wonen. De verhalen lopen uiteen van een ervaring als immigrant in New York tot het vormen van de eerste gay muziekgroep in Zuid-Afrika. Er is echter ook het verhaal van Nick Mwaluko – nu een man in New York, maar vroeger een butch vrouw in Kenya – die vertelt over de strenge scheiding in sociaal contact tussen mannen en vrouwen. Of het ongelofelijke verhaal van de Senegalese artiest Pape Mbaye die naar de VS vluchtte toen de media over zijn homoseksualiteit berichtten en hij werd gearresteerd en na zijn vrijlating niet meer welkom was in zowel Senegal als Gambia.

Het verhaal van Bev Ditsie maakt duidelijk hoe apartheid ook de LGBT strijd verdeeld maakte. Ditsie hield als enige zwarte spreker een speech op de eerste Gay Pride in Johannesburg in 1990. Omdat ze zwart was werd haar speech anders ontvangen dan die van haar uitsluitend witte medesprekers. Ditsie werd onophoudelijk bedreigd, iets wat witte LGBT activisten in Zuid-Afrika niet ondervonden. Kranten en scholen beargumenteerden dat homoseksualiteit 'a white thing' was en dat zwarte Zuid-Afrikaners immoreel zijn als ze er aan mee zouden doen, alsof homoseksualiteit een exclusieve identiteit is die alleen aan een witte of Westerse maatschappij is voorbehouden.

Opvallend is hoe trots de mensen zijn die aan het woord komen in zowel de expositie Proudly African & Transgender als op de site None On Record zijn op hun verschillende Afrikaanse culturen. Vaak gevlucht, of nog altijd mikpunt van geweld vanwege hun seksuele nonconformiteit, zijn ze nog altijd trots op hun culturele groep, land, of continent, omdat hun afkomst net zoveel waarde voor hen lijkt te hebben als hun seksualiteit. Zij houden zielsveel van een cultuur die hen verstoot wanneer zij ontdekt worden om als wat zij zijn.

Proudly African & Transgender loopt nog tot 2 april in het Amnestyhuis in Amsterdam

Kijk op None On Record voor meer LGBT verhalen uit Afrika