"Psychotische vrouwen zijn een natuurlijke reactie op de maatschappij"

Symposium over Kier-La Janisse’s boek The House of Psychotic Women

• 14 apr 2013

Tijdens het Hedwig van Driel). Volgens Kier-La Janisse zijn alle vrouwen wel gek. Ze geeft toe dat deze uitspraak seksistisch kan worden opgevat. Als ze een man zou zijn.

De drie sprekers met wie Kier-La in gesprek gaat, waaronder ook Hedwig van Driel, zijn het maar gedeeltelijk met haar eens. Ook alle mannen zijn gek, maar de maatschappij meet gekheid met twee graadmeters die afhankelijk zijn van je sekse, aldus docent psychologie Damian Denys. Dit heeft zijn neerslag in horrorfilms, waarin vrouwen uiteindelijk gek worden omdat zij zich niet kunnen vinden in de sociale rol die hun wordt aangemeten door de maatschappij.

Het gestereotypeerde karakter wordt bij films die Kier-La beschrijft dubbel gestereotypeerd: als psychotisch, alcoholist en afhankelijk. Interessant is dat we bij vrouwen graag de ontwikkeling zien van haar gekte, terwijl mannelijke psychopaten ‘simpelweg’ gek zijn in films en daar naar handelen. Volgens Maryn Wilkinson is dit cruciaal bij horrorfilms: een gekke vrouw versterkt taboes, ze wordt het monster dat zichzelf of anderen pijn doet. Kortom, het afwijken van het ideaalbeeld ‘vrouw’ maakt haar des te enger.

Een andere interessante notie wordt besproken: doordat we de ontwikkeling en de achtergrond van de gekte leren kennen, beslissen wij als kijker wanneer de vrouw gek wordt, zo constateert Hedwig. Dat maakt deze genre-films tot een klassiek voorbeeld: de ander beslist hoe 'vrouwelijk' en 'normaal' de protagonist is en wanneer ze 'onvrouwelijk' en 'gek' wordt.

De maatschappij en de daaruit ontstane relaties van vrouwen zijn cruciaal voor hun gekte, daarover zijn alle sprekers het eens. Volgens Kier-La is het dan ook belangrijk dat ‘gekte’ buiten zijn discours kan worden geplaatst. Soms kan een aangetaste psyche, een depressie, een bipolaire stoornis, waar Kier-La naar eigen zeggen ook last van heeft, juist ertoe bijdragen dat je een uniek talent hebt en binnen een bepaalde werkomgeving kunt functioneren.

Hoe dan ook, het probleem blijft bestaan. Het ontkrachten van het stereotype vrouwenbeeld leidt rechtstreeks tot een gek personage. Pas wanneer er een culturele draai komt, benadrukt Kier-La, en vrouwen niet meer als dreigement worden gezien, zal het publiek psychotic women niet meer positief ontvangen. Zij het uit herkenning, uit een zekere catharsis zoals bij haarzelf, of uit de lust aan horror en psychische machtspelletjes in film.

Het Imagine filmfestival vindt nog tot 17 april plaats in Eye, Amsterdam. In het kader van de programmering House of psychotic women draaien er de komende dagen meerdere films over gekke vrouwen, zoals American Mary, een rape revenge film.