Authentieke lusten

Feministische porno

Porno was lange tijd verboden terrein voor vrouwen die zichzelf respecteerden. Maar steeds meer vrouwen gaan zelf porno maken die ze wel opwindend vinden. De ingrediënten van ‘feministisch verantwoorde’ seksfilms? Echte orgasmes in plaats van gefakete. Niet alleen neuken en cum shots, maar een keur aan seksuele handelingen. En vooral: een focus op opwinding in plaats van geslachtsdelen.

Afgelopen zomer organiseerde webstore Mail&Female in haar Amsterdamse winkel de workshop ‘Maak je eigen porno’. Alleen toegang voor vrouwen! Met champagne en frambozen verwelkomde de organisatie ongeveer 40 belangstellenden. Opvallend veel twintigers en dertigers en een enkele wat oudere vrouw lieten zich door Petra Joy – een door de wol geverfde pornofilmmaakster – uitleggen wat feministische porno is en hoe je het zelf maakt.

‘De eigenaressen van vrouwvriendelijke sekswinkels weten heel goed dat vrouwen wel degelijk van porno houden en dat ze maar al te graag betalen voor een film die hen opwindt. Maar de reguliere porno-industrie laat die doelgroep vooralsnog links liggen’, stelt Jennifer Lyan Bell. Zij is een van de ongeveer tien professionele feministische pornoregisseuses die wereldwijd actief zijn. Ook is zij programmeur, onder meer voor Rated X, het ‘alternative erotica filmfestival’.

Paring van de wijngaardslak
Pornofilms, erotische literatuur en blote plaatjes dienen voornamelijk één doel: masturbatiemateriaal bieden, voor alleen of met z’n tweeën. Daarnaast zou je er wat van kunnen leren over seks. Maar dat niet iedereen het zo ziet bleek al in de jaren zeventig, toen Andrea Dworkin en Robin Morgan van Women Against Pornography de welbekende slogan ‘Porno is de theorie, verkrachting de praktijk’ de wereld in stuurden. Een grote groep vrouwen, waaronder ook feministen, was het er roerend mee eens: porno was hen een doorn in het oog. In de strijd tegen dit ‘kwaad’ kwam een beeld tevoorschijn van de vrouw als een seksloos (of dan toch tenminste lesbisch) wezen.

In de VS ontwikkelde zich na verloop van tijd een tegenbeweging. De sex positive feminists zagen porno juist als weg naar seksuele bevrijding en als middel voor seksueel genot voor vrouwen. Vrouwen willen ook hun seksuele fantasieën verbeeld zien! Zoals Annie Sprinkle treffend schreef: ‘The answer to bad porn is not “no porn”, but “good porn”.’

Vandaag de dag ligt porno nog altijd vrij gevoelig als het om vrouwen gaat. Voor mannen is het vrij acceptabel om een pornofilm te halen, maar voor vrouwen niet. ‘De sociale druk om je soloseksleven verborgen te houden is enorm’, aldus Bell.

Ondertussen is het pornoaanbod al die tijd niet op vrouwen gericht geweest. Het overgrote deel van de films wordt door mannen gemaakt en volgt een tamelijk gestandaardiseerde narratieve structuur, vooral gericht op frequent neuken, met de vrouw als gewillig object en de vaak niet zo aantrekkelijke man als actor. Het obligate ‘cum shot’ belandt 9 van de 10 keer in het gezicht van de actrice.

Ook de vele vrouw/vrouw-scènes nemen niet weg dat dit genre weinig vrouwen kan bekoren. Mirjam Hemker, auteur van Lesbische seks, een praktisch handboek: ‘“Lesbische porno” in heterofilms is voor lesbische vrouwen ongeveer net als het kijken naar een film over paring van de wijngaardslak. Fascinerend, een beetje onsmakelijk, maar opwindend? Nee.’

Het gezicht van een jongen die gepijpt wordt
De eerste en lange tijd enige vrouw die tot het pornorek van de videotheek wist door te dringen met expliciete seks door en voor vrouwen, was filmmaakster Candida Royalle. Sinds de jaren tachtig maakt zij films binnen het stramien van de mainstream porno-industrie, maar wel vanuit een vrouwelijke blik. Langzaam maar zeker verschijnen er steeds meer expliciet feministische pornofilms op de markt, alhoewel die vooral verkrijgbaar zijn in gespecialiseerde zaken als Mail&Female.

Bell: ‘Feministische filmmakers vinden het sexy en bevrijdend om juist authentieke vrouwelijke lust te laten zien, in plaats van de geacteerde orgasmen in de mainstream porno.’ Verder zijn diversiteit van lichaamstypen, creativiteit (ook in de narratieve structuur), een focus op opwinding in plaats van geslachtsdelen, aandacht voor cameravoering en een keur aan seksuele handelingen ingrediënten van feministische porno. Zeker geen soft gedoe dus, met romantische verhaaltjes en alleen de suggestie van seks, zoals je wel ziet in ‘Bouquet-reeks-films’ met knappend haardvuur, strandwandelingen en verlangende blikken.

Bell zelf maakte onder meer de korte film Headshot, geïnspireerd op de film Blow job van Andy Warhol. Je ziet geen enkele seksuele handeling in beeld, alleen het gezicht van een jongen die gepijpt wordt en klaarkomt. Bell kreeg veel positieve reacties op het intieme Headshot. ‘Veel vrouwen – maar ook mannen – vertellen dat het erg leuk is om te zien hoe een jongen klaarkomt als hij oraal bevredigd wordt, want dat zie je meestal niet!’

In bed of bad bij de acteurs
‘Wat vrouwen lekker vinden en waar ze over fantaseren is nou eenmaal niet altijd politiek correct, dus feministische porno is dat ook niet’, vertelt Bell. ‘Dubbele penetratie, vrouwen met grote siliconenborsten, groepsseks, bondage, maar ook transgenders, lichamen behangen met piercings of tatoeages: het kan allemaal feministische porno zijn, zolang vrouwen het sexy vinden en het duidelijk is dat de actrices op geen enkele manier geëxploiteerd worden.’

Je seksuele voorkeur hoeft ook niet aan te sluiten bij je pornovoorkeur. Dat blijkt uit het feit dat ook homomannenporno op een flinke schare vrouwelijke fans mag rekenen. Hoe dat komt? Bell: ‘Die mannen zijn vaak een stuk aantrekkelijker om naar te kijken. En je wordt niet geconfronteerd met vrouwen die mogelijk uitgebuit worden.’ Mirjam Hemker kent het fenomeen ook: ‘Sommige lesbische vrouwen fantaseren over piemels, daar rust soms een taboe op. Ook voor henzelf! Kijk je naar homo’s die het met elkaar doen, dan heb je wel de piemels maar niet de heteroseksuele setting.’

‘Schroom niet om in bed of bad te kruipen bij de acteurs, je film wordt er interessanter van’, vertrouwde Petra Joy de aanwezigen van de Mail&Female-workshop deze zomer toe. Met een hele lijst aan praktische tips over het vinden van acteurs, gebruik van licht en het aan het zicht ontrekken van de boekenkast in je slaapkamer, vertrokken veertig potentiële pornomaaksters op weg naar hun eerste film.

Bell: ‘Voor vrouwen is het maken van een seksfilm een radicale bezigheid. Vrouwen horen immers nog steeds niet geïnteresseerd te zijn in seks. Dat is natuurlijk een grove misvatting! Gelukkig zien we meer en meer vrouwelijke makers met een eigen visie aan de slag gaan.’

En ze signaleert ook een vooruitgang in de verkrijgbaarheid. ‘In Londen zag ik in een groot warenhuis een aantal feministische en alternatieve pornofilms tussen het ondergoed en de bh’s staan. Het is natuurlijk heel prima dat er gespecialiseerde winkels zijn waar je een groot aanbod hebt, maar ik juich het ook toe dat een selectie daarvan doordringt tot de schappen van de drogist of de lingeriewinkel.’

De foto bij dit artikel is copyright van Emily Jouvet.