‘Als je goed speelde, maakte het niet uit of je een vrouw was of een kameel’
Muzikale vrouwen met een Boodschap #11: Carol Kaye
Beeld door Iris Wissenburg
De reeks Muzikale vrouwen met een Boodschap is terug van weggeweest! De komende tijd presenteert LOVER weer elke maand een bekende of minder bekende muzikante. Deze maand: Carol Kaye.
Kaye (1935), wereldberoemd Amerikaans bassiste (ze bedacht en speelde de iconische baspartij van 'Good vibrations', het basloopje van het 'Mission Impossible' thema en veel, veel meer) vond het prima om mijn vragen te beantwoorden voor dit LOVER-artikel. Negentig jaar is ze nu, maar betrokken als altijd, actief en met een gezonde dosis maatschappijkritiek. Ze begon op haar 14e als gitariste in de jazz en maakte in de jaren ‘50, ‘60 en ‘70 steeds meer naam als studiomuzikante op de elektrische bas, toen ze samenwerkte met o.a. Sam Cooke, The Supremes, Simon and Garfunkel, Frank Zappa en (de hierboven genoemde) Beach Boys en Lalo Schifrin. Gaandeweg haar antwoorden kwam ik wel tot de grappige ontdekking dat, hoe sterk en geëmancipeerd haar leven als vrouw in de mannenwereld van de muziekstudio’s in de Amerikaanse fifties en sixties ook lijkt te zijn, de term ‘feminisme’ direct op Carol’s leven toepassen toch enigszins misplaatst voelt.
De arme jaren ‘30
"In mijn jongste jaren, in de jaren ‘30 van de vorige eeuw, waren we erg arm", aldus Carol. "Vaak hadden we niet eens genoeg geld voor eten. Dat gold trouwens voor bijna alle Amerikanen in die tijd, we moesten zien het hoognodige bij elkaar te scharrelen. Muziek was het enige dat me goed deed voelen in die ellende.” Haar moeder kocht een goedkope steel guitar voor haar, van het beetje spaargeld dat er was en na enkele gitaarlessen begon Carol zichzelf de rest te leren. Ze ontmoette een gitaardocent die haar wel als beginnende leraar in dienst wilde nemen en zodoende begon ze op haar 14e in de middaguren, na school, met haar eerste betaalde baan in de muziek. Al gauw kwamen daar jazz-optredens bij. "Ik was een professional vanaf mijn 14e en in de jazz maakte het echt niet uit of je een man, vrouw of een kameel was. Als je goed speelde, namen ze je aan. Dat veranderde wel wat in de jaren ‘50, overigens, toen ik meer en meer op studio-opnames in de rock&roll mee ging spelen."
Een beetje dommer spelen om je familie te onderhouden
In die tijd rolde Carol, inmiddels begin 20 en moeder van twee kinderen (met een "mislukt huwelijk met een muzikant achter de rug", zoals ze zelf zegt), steeds meer in het goedbetaalde vak van studiomuzikant. De ingewikkelder jazz, die ze zelf graag speelde, leverde lang niet zoveel op. "Ik moest een beetje dommer spelen ('dumb down') dan ik gewend was in de jazz. Rocknummers bevatten vaak maar drie akkoorden, maar als je je familie wilt onderhouden, speel je alles wat nodig is. De babyboomers wilden hun eigen muziek, dus jazzoptredens in clubs namen af in die tijd. En dit betaalde extreem goed." Ze wist wel dat dit niet een keuze was die makkelijk ongedaan gemaakt kon worden: "als je eenmaal begint met studiowerk, weet je wel dat je plek in de jazz weg is."*
Dat ze later switchte naar basgitaar ging eigenlijk per ongeluk. In 1963 kwam een keer een bassist niet opdagen en toen werd haar de bas in handen gedrukt. "Ik vond het meteen een leuk instrument, ik had op gitaar altijd al goede ideeën voor lijntjes en het nummer dat ik toen op bas inspeelde werd meteen een hit. Welk nummer dat was, is me even ontschoten. Mensen vonden mijn spel met plectrum mooi en de sound die ik maakte met mijn flatwound snaren. Toen wisten ze me te vinden!" Wat volgde waren decennia (als lid van de groep sessiemuzikanten The Wrecking Crew) waarin ze uiteindelijk zo’n 10.000 nummers inspeelde — en daarin veel vrijheid kreeg om haar eigen schitterende en vaak bepalende basloopjes aan de nummers toe te voegen.
Blijf professioneel!
Als Carol Kaye vertelt over haar leven, doet ze dat met humor, stevigheid en er lijkt geen spoor van spijt of twijfel aanwezig te zijn. Ze lijkt zich niet bezig te houden met vragen als ‘wat zou er gebeurd zijn in mijn loopbaan als ik niet mijn kinderen te onderhouden had op mijn 22e?’ Dat siert haar. Als je uit de arme jaren ‘30 komt, waarin je hebt leren te overleven met het werk dat je doet, zijn je zorgen wellicht andere zorgen dan de zorgen van een hedendaagse jonge Europese vrouw. Over het concept ‘feminisme’ is Carol ook wat ambivalent — ze vindt het goed dat er aandacht besteed wordt aan de manier waarop vrouwen werken in mannenbolwerken ("je moet slim zijn, als een man je aanvalt, antwoord dan met humor, zodat de omstanders om hem lachen en niet om jou"), maar ze maakt duidelijk dat ze zelf niet in feministische termen denkt. "Als je je professioneel gedraagt als vrouw in de muziekwereld en goed kunt spelen, zeker in de jazz tot de jaren ‘50, maar ook wel in de decennia erna, dan wordt je ingehuurd. En dan zijn mannen meestal geneigd om je vaardigheden te erkennen. Ik ken genoeg vrouwen die hun borsten wat ontbloten in de hoop gezien te worden, of die zich anderszins sexy gaan gedragen, maar dat vind ik compleet infantiel." En natuurlijk zijn er weleens mannen in de studio geweest die het lastig vonden dat een vrouw de baspartij had bedacht en ingespeeld. Ze geloofden het soms niet. Maar dan antwoordde Carol simpelweg, schouderophalend: "nou, als je iemand hoort bas spelen die duidelijk ballen heeft, dan ben ik dat!"*
Een vrouw naar mijn hart, Carol Kaye. En een vrouw om nooit meer uit de 21e eeuwse muziekgeschiedenis te laten verdwijnen. Wil je meer over haar weten? Ze schreef een autobiografie, te verkrijgen op haar website, www.carolkaye.com.
Bronnen: Vrijwel alle informatie en quotes komen (weliswaar vertaald) uit de antwoorden die ze me gaf op 17 augustus 2025. De andere twee quotes (die met *) komen uit de documentaire ‘Carol Kaye: Session Legend interview’, te vinden op YouTube.
Dit artikel is een vervolg op de tiendelige reeks Muzikale Vrouwen met een Boodschap uit 2023, met onder meer InaDeter, Terri Lyne Carrington en Roxanne Emery.
Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.