Rajae El Mouhandiz eist ruimte op voor vrouwen – in al hun diversiteit

Rajae El Mouhandiz Charlotte Apituley

Wie enigszins op de hoogte is van wat er speelt in theaterland, heeft de buzz rondom Rajae El Mouhandiz niet kunnen missen. El Mouhandiz is theater- en filmmaker, zangeres en componist en ontving alom lof voor haar meest recente voorstelling ‘Thuis, Ontheemd #2’. In haar eerste solovoorstelling neemt El Mouhandiz je mee op reis langs een reeks vrouwen die een grote rol spelen of speelden in haar leven – van haar moeder Habibi tot Rose McGowan en van pleegoma Mia tot Khadija bint Choewailid.

 “De vrouw is altijd de muse, zelden de maker,” aldus El Mouhandiz in de krant De Kanttekening. Er moeten meer verhalen over vrouwen verteld wordt door vrouwen zelf, is haar mening, en dus maakte ze de autobiografische voorstelling ‘Thuis, Ontheemd #2’. Het verhaal over zichzelf vertelt El Mouhandiz door middel van verhalen over de vrouwelijke rolmodellen in haar leven.

Moeders

Een van de centrale ‘personages’ in deze autobiografische voorstelling is El Mouhandiz’ moeder Habibi, die vanuit Marokko naar Nederland verhuisde om daar te trouwen, vervolgens scheidde en haar vijf kinderen alleen opvoedde.

Van haar kreeg El Mouhandiz traditionele ideeën mee over de ruimte die je als vrouw mag innemen. Muziek maken? Daar verdien je als vrouw je geld niet mee. Op haar vijftiende verlaat El Mouhandiz daarom het moederlijk huis, om haar passie (muziek, dans en theater) achterna te gaan. Ondanks deze ervaringen gebruikt El Mouhandiz haar voorstelling niet om haar moeder af te schilderen als conservatief en stug. Ze schetst een gelaagder beeld van haar moeder, als een vrouw die de ruimte innam die haar gegeven werd, onder de omstandigheden die hoorden bij een leven als alleenstaande moeder met een migratie-achtergrond.

Een ander sleutelfiguur in El Mouhandiz’ jeugd was adoptie-oma Mia, die het gezin El Mouhandiz Nederlands leerde na hun aankomst in de Amsterdamse wijk Osdorp. Voor El Mouhandiz symboliseerde Mia een nieuw soort vrijheid: Mia reed rond in haar eigen auto en leek te doen waar ze zelf zin in had. Maar het stereotypische beeld van ‘de vrije, Nederlandse vrouw’ wordt bijgesteld, als El Mouhandiz – en dus ook het publiek – leert dat Mia had moeten stoppen met werken toen ze kinderen kreeg.

Ode door nuance

El Mouhandiz is er niet op uit om verhalen vertellen waarin de strijd tussen verschillende typen vrouwen centraal staat, zoals maar al te vaak gebeurt in hedendaagse mainstream media. Haar voorstelling pleit eerder voor het omarmen van verschillen, ook wanneer dat pijnlijk is. Aan Trouw vertelde ze daarover: “Met deze voorstelling wil ik laten zien dat mensen uit meer dan een verhaal bestaan, iets wat belangrijk is in onze sterk gepolariseerde samenleving. Want ik ben ook Mia, juf Hennie en Khadija, de eerste vrouw van de profeet Mohammed waarover ik vertel in het stuk.”

Verhalen vertellen doet El Mouhandiz overigens niet alleen door middel van theatervoorstellingen, maar ook in korte films en in haar muziek. In een Tedx Talk omschrijft El Mouhandiz kunst als de grammatica die we gebruiken om onze eigen identiteit – en die van anderen – te leren begrijpen. Luisteren naar verhalen van anderen is daarbij cruciaal, want zo voorkomen we polarisatie en maken we plaats voor empathie.

Hoe we praten over vrouwen doet ertoe, zo heeft El Mouhandiz zelf ook ervaren. Zo werd ze ooit bij het betreden van een artiesteningang gelijk doorverwezen naar de schoonmaakspullen. Daarom probeert El Mouhandiz niet te oordelen over de vrouwen die in haar voorstelling voorkomen. Juist door genuanceerd te spreken over de zeventien vrouwen in haar show, doet ze hun levens en ervaringen eer aan.

 ‘Thuis, Ontheemd #2’ is nog tot april te zien in diverse theaters. Benieuwd naar andere projecten van Rajae El Mouhandiz? Lees meer op haar website.