Een ode aan moeders
Moederdag beeld door Hannah Vonk
Een van mijn favoriete mythes is die van Demeter. Deze mythe gaat over de onvoorwaardelijke moederliefde van een moeder voor haar dochter. Ik vind het een mooie metafoor voor de band die ik met mijn moeder heb, en daarom wil ik deze ‘ode aan moeders’ graag beginnen met dit verhaal:
Demeter is de Griekse godin van flora en fauna, maar ook van het moederschap. Wanneer haar dochter Persephone verdwijnt, is ze volledig van streek. Haar verdriet gaat door merg en been en is voelbaar voor iedereen. Bladeren vallen van de bomen, de temperaturen dalen en de oogst mislukt, waardoor er geen voedsel meer is. De goden maken zich zorgen en zetten een zoektocht in gang. Als uiteindelijk bekend wordt dat Hades, de god van de onderwereld, Persephone heeft ontvoerd uit jaloezie – omdat hij geen deel uitmaakt van de gelukkige goden op de Olympos – doet Demeter er alles aan om haar dochter terug te krijgen.
Wanneer de terugkomst van Persephone voorspoedig lijkt te verlopen, blijkt er toch een probleem te zijn. Door het eten van een perzik die Hades haar heeft gegeven, is Persephone vervloekt: ze moet het ene halfjaar verplicht bij Hades verblijven, en het andere mag ze terug naar de Olympos. Demeter is kapot van verdriet en gaat telkens door een hel als haar dochter voor een halfjaar verdwijnt. Zo ontstonden volgens de mythe de seizoenen: herfst en winter zijn koud en somber wanneer Demeter rouwt om haar afwezige dochter, en in de lente en zomer bloeit alles weer op wanneer Persephone terugkeert.
Moeders zijn de steunpilaren van de samenleving. Ze zijn onze eerste kennismaking met de wereld en de inspiratie voor vele verhalen zoals deze. Je ziet ze terugkomen in mythologie, maar ook in religie, kijk naar een van de bekendste moederfiguren wereldwijd: Maria. Zonder haar zou het christendom er waarschijnlijk heel anders hebben uitgezien.
Toch krijgen moeders veel te verduren. Als het niet de mening is van de schoolpleinmoeders, dan is het wel een oordeel op het internet of in andere media. Het beeld van de ‘standaardmoeder’ is eigenlijk maar een maatschappelijk construct, gevormd op basis van conservatieve normen, zoals vertelt in de verhalen die we kennen zoals hierboven. Demeter is een klassiek voorbeeld van de moeder die alles opzijzet voor het geluk van haar dochter en in rouw achterblijft bij haar afwezigheid. Ze heeft niet echt een eigen persoonlijkheid naast moeder zijn. Maria eveneens: zij mocht dan wel het kindeke Jezus baren en opvoeden, maar God krijgt – ondanks zijn afwezige vaderrol – vaak de erkenning en zij wordt alleen genoemd als Jezus’ moeder.
De oordelen waar moeders mee te maken krijgen zijn er in vele soorten en maten: als je niet werkt, ben je een luie tradwife; werk je wel, dan ben je een carrière bitch. Wil je geen kinderen maar ben je een blije tante, dan hoor je dat een kinderloos leven zonde is; kun je geen kinderen krijgen, dan voldoe je niet aan het ideaalbeeld – en ga zo maar door. En als klap op de vuurpijl heeft de politiek óók altijd een mening over jouw kinderwens, of het gebrek daaraan. Je kunt het als vrouw, maar vooral als moeder lijkt het, nooit goed doen. Tenzij je zoals Maria bent natuurlijk.
Naast moeder zijn, zijn dit ook gewoon vrouwen die het leven voor de eerste keer meemaken – dus het is logisch dat ze niet alles perfect doen. Moeders zijn geen machines, en hebben ook weleens een off-day. Dat betekent niet dat ze hun rol ‘niet goed vervullen’. Moeder zijn komt met veel verantwoordelijkheid, en moeders hebben ervoor gekozen die op zich te nemen, ondanks de vele oordelen die ze krijgen. Dat verdient op zich al een ode, als je het mij vraagt!
Zodoende staat vandaag in het teken van waardering voor alle moederfiguren: de traditionele en de niet-traditionele moeders, de carrièremoeder maar ook de thuisblijfmoeder, de moeder met een geadopteerd kind, de moeder die niet je echte moeder is maar wel als een moeder voelt, de andere moeders in jouw familie (tantes en oma’s), de moeder die er niet meer is en die je nog elke dag mist, de moeders in oorlogsgebieden, de ongeplande moeders, de moeders die hun kinderen niet kunnen zien, de moeders die zelf hun moeder hebben verloren, de moeders die het ouderschap alleen moeten doen, de queer moeders – noem maar op. Deze feestdag is de erkenning die zij verdienen.
Ik wil afsluiten met een ode aan mijn eigen moeder. De vrouw op wie ik het meest lijk en die mij alle belangrijke lessen in het leven heeft geleerd. Ik heb enorm geluk dat ik haar nog in mijn leven heb, en dat ze niet alleen mijn moeder is, maar ook een van mijn beste vriendinnen. Bedankt voor alles.
Steun LOVER!
LOVER draait sinds de start in 1974 volledig op vrijwilligers en donaties. Wil je dat een van Nederlands oudste feministische tijdschriften blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.