Waarom vrouwen in de politiek belangrijker zijn dan ooit
In samenwerking met Alliantie Politica
Illustratie vrouwen en politiek door Eva Jansen
Het is bijna zover: de Tweede Kamerverkiezingen. Politieke partijen maken sinds augustus al campagne en dat gaat er soms hard aan toe. Dit jaar wordt er ook weer een aanslag gepleegd op vrouwenrechten. Kijk naar een terugkerende discussie over abortus, vrouwen die worden uitgesloten in de Tweede Kamer, femicide wordt gebruikt als propaganda voor het migratieprobleem en ga zo maar door. Het is daarom belangrijker dan ooit dat vrouwen worden gerepresenteerd in de politiek om daarmee vrouwenrechten hoger op de agenda te zetten.
Daar komt Alliantie Politica in het verhaal. Deze alliantie is opgericht omdat vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd zijn in de politiek met slechts 38%. Politica is een samenwerking tussen de organisaties: WO=MEN (Women equals men, ook wel Dutch Gender Platform), Stem Op Een Vrouw, Emancipator en de Nederlandse Vrouwenraad. Samen geven zij trainingen, organiseren ze activiteiten, bieden zij een groeiende kennisbank met eigen onderzoeken, delen zij het laatste politieke nieuws en verbinden zij elkaars netwerken om zo te lobbyen voor een betere positie van vrouwen in de politiek.
Waarom zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in de politiek?
Hier zijn meerdere redenen voor. Een van de grootste redenen is dat vrouwen in het algemeen een achterstand in het politieke werkveld hebben. Vrouwen mochten zich bijvoorbeeld pas sinds 1917 verkiesbaar stellen (en toen mochten ze nog niet eens stemmen). Pas in 1977 kregen we voor het eerst een vrouwelijke lijsttrekker en een vrouwelijke premier is er nog nooit geweest… Vanaf het eerste moment is er voor vrouwen dus een verminderde toegang tot de juiste informatie, rolmodellen en netwerken.
We denken vaak dat het in Nederland wel goed zit als het aankomt op man-vrouw verdeling, maar in de politiek is dat nog steeds een mythe, concluderen onderzoeker Diversiteit en Inclusie Zahra Runderkamp en Liza Mügge, hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam in een onderzoek voor Politica. In dit onderzoek noemen zij een aantal redenen voor ondervertegenwoordiging van vrouwelijke politici zoals: om jezelf zichtbaar te maken in de politiek, netwerken nog steeds nodig is. Echter is dit netwerk vooral bestaand uit mannen. Ook zijn de werktijden vaak onregelmatig en zijn sommige debatten ‘s avonds. Dit maakt het lastiger voor vrouwen doordat zij nog steeds veel van de zorgtaken op zich nemen: ‘Het combineren van de politiek met parttime werk en zorgtaken is simpelweg niet vol te houden.' vertelt Runderkamp wanneer haar wordt gevraagd naar haar proefschrift (dat ze trouwens met succes heeft verdedigd afgelopen juni).
Waar vrouwen in de politiek mee te maken krijgen
In haar thesis: Personal institutions, political lives, duidt Runderkamp tevens dat vrouwen met een migratieachtergrond vaak sneller vertrekken uit de politiek. Deze vrouwen komen vaak binnen als ‘diversiteitswinst’, maar er wordt niet voor gezorgd dat zij ook willen blijven. Voor vrouwen met een andere achtergrond is het ook moeilijker serieus genomen te worden omdat hun toetreding tot de politiek en de obstakels die daarbij gepaard gaan gebruikt worden als strategie. Het reduceren van het uiterlijk of de achtergrond van deze vrouwen als de basis voor hun succes heeft vaak gevolgen voor hun zelfbeeld.
Vrouwen in de politiek krijgen niet alleen met discriminatie in hun werkgebied te maken, ook daarbuiten zijn ze een makkelijke prooi voor haat. In het Politica rapport: ‘Wie wil er nog de politiek in?’ Over de invloed van geweld op de politieke aspiraties van vrouwen, staat het volgende: 10% van de tweets gericht aan vrouwelijke politici bevatten haat. Voornamelijk tweets naar vrouwen van kleur. Maar niet alleen online, ook worden vrouwen fysiek aangevallen omdat ze politiek actief zijn. Het doel hiervan is om de invloed van deze vrouwen te beperken. Dit leidt tot verminderde aandacht naar onderwerpen die belangrijk zijn voor vrouwen.
Vrouwen in de politiek is geen luxe, maar noodzaak
Vrouwen zijn hard nodig om “vrouwenproblemen” hoger op de agenda te zetten, schrijft Runderkamp in een column voor Binnenlands Bestuur. Als er geen vrouwen zijn om aan te kaarten dat ze ongelijkheid ervaren, wordt er niks opgelost. Want hoe teleurstellend ook, mannen zien niet altijd de ernst van deze “vrouwenproblemen” in. Gelukkig grijpen de vrouwen dit jaar hun kans om femicide, abortus, anticonceptie en meer nog bespreekbaarder te maken. Zo diende vrouwelijke politica Songül Mutluer al in juni 2024 een amendement in voor een strengere aanpak van femicide. Deze werd in december aangenomen en zo kwam er tien miljoen euro meer budget voor de aanpak van femicide in 2025! Zoals Runderkamp stelt: vrouwen in de politiek redden levens. En dit werkt motiverend: vrouwen in de politiek, zwart, wit, queer, hetero, jong, oud zijn nodig voor representatie. Het zien van gelijkwaardige rolmodellen helpt bovendien ambitieuze meisjes en vrouwen meer betrokken te raken bij politiek.
Hoe kom je als vrouw in de politiek?
In een onderzoek uit 2023 voor Politica: ‘Barrières voor vrouwen om politiek actief te worden, zijn en blijven’ van Runderkamp, zijn het nog steeds de mannen die meestal lid zijn van politieke partijen. Uit dit ledenbestand worden ook kandidaten gezocht voor bijvoorbeeld de Tweede Kamer. Je als vrouw aansluiten bij een politieke partij kan er dus voor zorgen dat je meer kans hebt om actief te worden in de politiek.
Maar deze barrières voor vrouwen moeten natuurlijk niet alleen door vrouwen worden opgelost. Instanties zouden volgens dit onderzoek meer trainingen moeten geven om politieke ambitie bij vrouwen te boosten. Ook zou er meer onderzoek moeten worden gedaan naar intersectionele kennis van het Nederlandse politieke klimaat, stelt Runderkamp. Wat zij onder andere met haar thesis heeft gedaan afgelopen zomer. Ook vindt ze dat er niet alleen moet worden gefocust op de al verworven leden, maar ook op het actief werven van nieuwe leden door partijen. Zo kan er een diverser aanbod worden opgesteld voor de volgende verkiezingen. Ook moet er volgens Runderkamp meer worden gelet op hoe partijen beter kunnen communiceren over de gewenste cultuur en betere steun bieden voor vrouwelijke politici. Alliantie Politica is hiervoor een werkgroep gestart met politieke partijen.
Wat kan jij doen voor de aankomende verkiezingen?
Zelf geen ambitie om de politiek in te gaan maar wil je wel je steentje bijdragen? Hier zijn een paar tips:
- Om meer vrouwen in de Tweede Kamer te krijgen stem je niet automatisch op de eerste vrouw op de lijst. Stemhulp van Stem op een Vrouw legt makkelijk voor je uit welke stappen je moet nemen om wél meer vrouwen verkozen te krijgen.
- Check de kieswijzer van WOMEN inc. en zie hoe de partijen scoren op de positie van vrouwen.
- Teken en deel de oproep: ‘Volle Kracht Vooruit voor Vrouwenrechten’ van WO=MEN samen met Politica en laat het nieuwe kabinet weten dat jij het belangrijk vindt dat de rechten van vrouwen wereldwijd worden beschermd.
Spreek je uit op social media, tegen je vrienden en familie en ieder ander met wie je een politieke discussie voert. Deze verkiezingen zijn cruciaal voor het behouden en opeisen van onze rechten als vrouw. Dus vrouwen laat je horen en mannen doe mee! We moeten vóóruit en dat kan alleen wanneer mannen en vrouwen gelijk zijn.
Ergo: 29 oktober. Jouw stem telt.
Steun LOVER!
LOVER draait uitsluitend op vrijwilligers en donaties. Wil je dat Nederlands oudste feministische tijdschrift blijft bestaan? Help ons door een (eenmalige) donatie. Elke euro is welkom en wordt gewaardeerd. Meer informatie vind je hier.